STRONA GŁÓWNA

Papież Jan Paweł II

"Świadek Nadziei" 

przemyskich metropolii 

 LESZEK MARIAN WŁODEK

/tekst  z folderu wystawowego/   

Motto

"... Z wielką miłością ogarniam

polecam Bożej opatrzności miasto,

ziemię, diecezję, biskupów

i lud Boży obu obrządków..."

Jan Paweł II

Przemyśl to najstarsze miasto i kolebka chrześcijaństwa na kresach wschodnich Rzeczypospolitej. Od VIII w. nosi nazwę pochodzącą od imienia Przemysła Leszka, monarchy lechickiego, którego był stolicą, a od IX wieku również siedzibą diecezji. Od XI-XIII w. był stolicą  udzielnego księstwa, którym władali na przemian Polacy, i Rusini i Węgrzy oraz siedzibą metropolii. Od XIV do XVIII wieku wraca do Polski i jest siedzibą ziemi oraz dwóch diecezji obrządku łacińskiego i wschodniego. Od 1772 roku do końca I wojny światowej znajdował się pod zaborem austriackim, będąc siedzibą powiatu oraz , dwóch diecezji katolickich: obrządku łacińskiego i greckiego. Sytuacja ta utrzymała się w okresie międzywojennym, kiedy Przemyśl powrócił do Polski, w czasie okupacji niemieckiej i sowieckiej oraz po zakończeniu II wojny światowej. Po zlikwidowaniu powiatu, od 1975 do 1998 roku, był siedzibą województwa, a po likwidacji diecezji obrządku greckokatolickiego od 1946 do 1990 roku, tylko siedzibą diecezji obrządku łacińskiego. W miejsce zlikwidowanej diecezji w 1983 roku powołano nową Diecezję Przemysko-Nowosądecką obrządku prawosławnego z siedzibą w Sanoku. Metropolita Krakowski Ks. Kardynał Karol Wojtyła w czasie obchodów 1000-lecia Chrztu Polski w dniu 21 VIII 1966 r. w Przemyślu koncelebrował mszę św. z udziałem episkopatu z innych diecezji. Podobna sytuacja miała miejsce w czasie uroczystości 600-lecia Przemyskiej Diecezji obrządku łacińskiego w dniu 13 VI 1976 r.

Sługa Boży ks. Bronisław Markiewicz w dramacie "Bój bezkrwawy", wydanym anonimowo w 1908 roku, następnie autoryzowanym w 1913 przedstawił proroctwo, które miało miejsce 3 maja 1863 roku w Przemyślu i skierowane było do Polaków, „...Pan Bóg was wyniesie, kiedy dacie światu Wielkiego Papieża..."

Realizacja tej przepowiedni nastąpiła podczas konklawe 16 października  1978 roku, kiedy wybrano Polaka, metropolitę krakowskiego, księdza kardynała Karola Wojtyłę na papieża Jana Pawła II. Początkowo w czasie pontyfikatu miasto było siedzibą tylko diecezji obrządku rzymskokatolickiego, obejmującej swym zasięgiem 14 913 km² i   1 518 899 wiernych, według stanu z 1990 roku. Ordynariuszem był ks. biskup dr Ignacy Tokarczuk, który w czasie IV pielgrzymki Ojca Świętego Jana Pawła II do Polski - 2 czerwca 1991 roku w Przemyślu, został mianowany arcybiskupem. Równocześnie, w tym samym dniu wyniesiony został na ołtarze biskup przemyski Błogosławiony Józef Sebastian Pelczar. Mianowano też biskupami pomocniczymi w diecezji: ks. dr Stefana Moskwę (11 grudnia 1983 r.), ks. dr Edwarda Białogłowskiego (30 listopada 1987 r.) i ks. Edwarda Mariana Frankowskiego (16 lutego 1989 r.). Papież Jan Paweł II bullą „Totus Tuus Poloniae Populus", z 25 marca 1992 roku powołał Metropolię Przemyską Obrządku Łacińskiego z siedzibą w Przemyślu i podlegającą jej Archidiecezję Przemyska, Diecezję Rzeszowską i Diecezję Zamojsko-Lubaczowską. Obszar nowo utworzonej metropolii obejmował 22 144 km²  z   1 925 926 wiernymi, według stanu na 1994 rok. Metropolitą został ks. arcybiskup Ignacy Tokarczuk, a po jego przejściu na emeryturę, 17 kwietnia 1993 roku nowym Metropolitą Przemyskim powołano ks. arcybiskupa dr Józefa Michalika.

Wiek XXI otwiera powołanie ks. dr Adama Szala jako nowego bp. pomocniczego w archidiecezji, dnia 16 listopada 2000 roku. Reaktywowanie katolickiej diecezji obrządku wschodniego miało miejsce dopiero w III Rzeczpospolitej. Papież Jan Paweł II, 16 stycznia 1991 roku powołał ks. biskupa Jana Martyniaka na Ordynariusza Eparchii (Diecezji) Przemyskiej Obrządku Bizantyjsko Ukraińskiego. Nowo mianowany władyka (biskup) występował równocześnie jako głowa Eparchii Przemyskiej i Sanockiej. Obejmowała ona w 1994 roku powierzchnię 306 700 km²    z 110 000 wiernych. Była wśród diecezji katolickich na ziemiach polskich największą pod względem terytorialnym, gdyż obejmowała obszar całego państwa i równocześnie najmniejszą pod względem liczby wiernych. Stolicą eparchii był Przemyśl. Papież Jan Paweł II, podczas pobytu w mieście 2 czerwca 1991 roku przekazał na cerkiew katedralną obrządku bizantyjsko-ukraińskiego - kościół garnizonowy obrządku rzymsko-katolickiego, pod wezwaniem Serca Jezusowego. 1 czerwca 1996 roku powołana została Metropolia Przemysko-Warszawska Obrządku Bizantyjsko-Ukraińskiego z siedzibą w Przemyślu, z podległą jej Archieparchią (Arcybiskupstwem) Metropolitalnym Przemysko-Warszawskim i Eparchią (Biskupstwem) Wrocławsko-Gdańską. Metropolia ta obejmowała obszar 306 700 km²   z 110 000, względnie 130 000 wiernych. Wśród wszystkich metropolii katolickich ziem polskich, pod względem obszaru była największą, a pod względem liczby wiernych najmniejszą. Granica między eparchiami przebiegała wzdłuż rzeki Wisły, stąd obszar i liczba wiernych Archieparchii Przemysko-Warszawskiej zmniejszyła się co najmniej o połowę i wynosiła ok. 145 000 km²   i  50 000 wiernych. Siedzibą jej pozostał Przemyśl. Metropolitą i arcybiskupem został mianowany  31 maja 1996 roku władyka ks. Jan Martyniak.

Podczas I Papieskiej Pielgrzymki na Ukrainę, Ojciec Święty Jan Paweł II - 27 czerwca 2001 roku we Lwowie wyniósł na ołtarze dwóch przemyskich biskupów greckokatolickich, którzy zginęli za wiarę: ks. Jozafata Kocyłowskiego i ks. Grzegorza Łakotę. Również podczas dziewiątej pielgrzymki do Ojczyzny Ojciec Święty beatyfikował 18 VIII 2002 r. w Krakowie Błogosławionego Ks. Jana Wojciecha Halickiego, którego doczesne szczątki znajdują się w Przemyskiej Archikatedrze obrządku łacińskiego. Dla uczczenia pamięci Papieża Polaka - Rada Miejska w Przemyślu uchwaliła 16 czerwca 1998 roku zmianę nazwy ulicy Wybrzeże Tadeusza Kościuszki na Wybrzeże Ojca Świętego Jana Pawła II. Również w Muzeum Archidiecezjalnym Obrządku Łacińskiego w Przemyślu jest stała ekspozycja poświęcona Ojcu Świętemu. Szkoła podstawowa w Krównikach (gm. Przemyśl), 25 października 2000 r. otrzymała imię Ojca Świętego Jana Pawła II. Od tej pory w swojej pracy dydaktyczno-wychowawczej realizuje wartości moralne głoszone przez swego Patrona. Przejawia się to w stałym prezentowaniu życiorysu i Jego dorobku w szkolnej izbie pamięci oraz organizowaniu wycieczek i okolicznościowych uroczystości. W ostatniej dekadzie XX wieku miasto pomimo korzystnego położenia geograficznego uległo degradacji jako ośrodek administracji, militarny i gospodarczy. Jedynie Kościół Katolicki powołał w nim centrum swej administracji na szczeblu metropolii. Stworzyło to podwaliny pod zachowanie dotychczasowej jego roli w życiu kraju, względnie warunki dalszego rozwoju.

  Opracowanie strony:  © P.Jaroszczak - Przemyśl 2003