STRONA GŁÓWNA

Ofiary nacjonalistów ukraińskich

/wybrane przykłady/

Straty osobowe  powstałe jedynie w samym   powiecie przemyskim (89 miejscowości)  w latach 1939-1946 w wynku zbrodniczej działalności  nacjonalistow ukraińskich  wynoszą conajmniej 1350 udokumentowanych ofiar  oraz szacunkowo conajmniej 550 osób dla których brak jest relacji świadków dokonanych zbrodni. Poniżej podano jedynie kilka wybranych przykładów obejmujących też inne miejscowości.

Przemyśl  - z parafiami obrządku łacińskiego: Katedralna, Zasanie, i Błonie, będącego starostwem miejskim , województwo lwowskie. Przemyśl jest najstarszym miastem na Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej. Ślady osadnictwa pochodzą z okresu od 50 000 do 40 000 lat przed narodzeniem Chrystusa. W świetle odkryć archeologicznych od IV wieku po Chrystusie Przemyśl jest siedzibą władz administracyjnych i wojskowych.W tym czasie występują pierwsze ślady chrześcijaństwa na tym terenie. Przybyło ono prawdopodobnie z Nikomedii wraz z wyznaniem ariańskim. Od VIII wieku Przemyśl przyjmuje swą nazwę od imienia monarchy lechickiego Przemysła-Lestka . W 981 roku dostaje się pod wpływ Rusi. Od XIV wieku wraca do Polski. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 znajduje się pod zaborem austriackim do 1918. W czasie II wojny światowej urasta do symbolu losów Państwa Polskiego. Od 28 września 1939 do 27 czerwca 1941 jest podzielony między dwu okupantów. Ponosi olbrzymie straty. Przed wybuchem wojny posiadał 62 272 mieszkanców w tym
63,3% Polaków, 29,5% Żydów i 7% Ukraińców. W wyniku polityki eksterminacji prowadzonej przez okupantów traci 35 188 mieszkańców , czyli 57% ogółu ludności , w tym 17 961 Żydów i 17 227 Polaków. Najdotkliwsze straty poniosła ludność polska w czasie okupacji radzieckiej w latach 1939-1941, gdy ubyło 11 562 Polaków ,w miejsce których przybyło 4852 obywateli radzieckich  w celach rusyfikacyjnych. Pod okupacją niemiecką w latach 1939-1944 ubyło 5665 Polaków , w miejsce których przybyło 2035 Niemców w celach germanizacyjnych.

I. Na cmentarzu wojskowym  w Przemyślu, w kwaterze zołnierzy polskich znajdują się mogiły poległych żołnierzy w walce z Niemcami we wrześniu 1939 roku, oraz mogiły 18 żołnierzy polskich zamordowanych skrytobójczo przez dywersyjne bojówki ukraińskie OUN w służbie niemieckiej. Na cmentarzu tym znajduje się rownież wydzielona kwatera żołnierzy polskich z lat 1944-1947, którzy zginęli zamordowani skrytobójczo przez UPA lub polegli w walce z nimi w obronie życia i mienia ludności polskiej na terenie powiatu przemyskiego i okolic. Na tej kwaterze spoczywa 250 ofiar.


  1. Dolistowski Ryszard ur. 1924 , zginął 22 X 1946 w Przemyślu.

  2. Drajer Zdzisław ur. 1925 , zginął 4 I 1947 w Przemyślu.

  3. Filipowicz Jan ur. 1922 , zginął 2 III 1946 na Kruhelu Wielkim.

  4. Kokot Józef ur. 1924 , zginął 20 VI 1947 w Przemyślu.

  5. Kołodziej Eugeniusz ur. 1925 , zginął 1 VI 1947 w Przemyślu.

  6. Kowalczyk Stefan ur. 1923 , zginął 12 II 1947 w Huwnikach.

  7. Ładoś Bronisław ur. 1924 , zginął 7 IX 1946 w Przemyślu.

  8. Miszkiewicz Konstanty ur. 1909 , zginął 20 X 19459 w Przemyślu.

  9. Szymczak Franciszek ur. 1922 , zginął 22 III na Kruhelu Wielkim.

  10. Urbaniak Władysław ur. 1924 , zginął 26 XII 1946 w Przemyślu.

  11. Włodarczyk Stanisław ur. 1922 , zginął 5 V 1947 w Przemyślu.

    I I. Na cmentarzu komunalnym na Zasaniu w specjalnie wydzielonej kwaterze dla żołnierzy polskich poległych i pomordowanych przez ukraińskie bojówki dywersyjne w latach 1939-1947 znajdują się 2 zbiorowe mogiły i 59 pojedynczych , w których pochowano 110 ofiar. Po weryfikacji tablicy na mogile zbiorowej i informacji w przewodnikach , pochowani w niej zostali żołnierze , którzy zginęli z rąk Ukraińskiej Armii Powstańczej (UPA).

  1. Bury Jan ur,1923 , zginął 4 X 1946 w Młynach pow. Jarosław

  2. Janiszewski Antoni ur. 1924 , zginął 27 VI 1946 w pow. Przemyśl.

  3. Kędziora Kazimierz ur. 1923 , zginął 28 VI 1946 w pow. Przemyśl.

  4. Kluczniak Florian ur. 1922 , zginął 28 VI 1946 w pow. Przemyśl.

  5. Kwestorz Franciszek ur. 1921 , zginął 28 VI 1946 w pow. Przemyśl.

  6. Łobocz Michał ur. 1923 , zginął 27 VI 1946 w pow. Przemyśl.

  7. Łoboda Jan ur. 1925 , zginął 1 X 1947 w Kopyśnie pow. Przemyśl.

  8. Marecki Ludwik ur. 1923 , zginął 27 VI 1946 w pow. Przemyśl.

  9. Naskręski Kazimierz ur. 1923 , zginął 28 VI 1946 w pow. Przemyśl.

  10. Rydziński Edmund ur. 1924 , zginął 28 VI 1946 w pow. Przemyśl.

  11. Ścibor Kazimierz ur. 1923 , zginął 28 VI 1946 w pow. Przemyśl.

  12. Wojciechowski Edmund ur. 1923 , zginął 28 VI 1946 w pow. Przemyśl.

Na tej kwaterze znajduje się także grób zbiorowy 3 polskich żołnierzy zamordowanych  przez bojówki nacjonalistów ukraińskich w okolicach miasta we wrześniu 1939 roku. Poza kwaterą żołnierską znajdują się tutaj także mogiły , w których pochowani są Polacy - cywile , zamordowani przez Ukraińską Armię Powstańczą.

I. Grób indywidualny Stanisławy Gliwy , nauczycielki zamordowanej 25 sierpnia 1944 r.

        II. Grób zbiorowy uczniów , zamordowanych 6 czerwca 1945 r.:

  1. Baryk Zbigniew ur. 15 III 1929.

  2. Otwinowski Jerzy ur. 7 IV 1929.

  3. Pieron Zbigniew ur. 17 VII 1929.



    Kruhel Wielki - parafia katedralna obrządku łacińskiego w Przemyślu , gmina Prałkowce, powiat przemyski, województwo   lwowskie. Najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z 1418 r. Od XIX w wieś dzieli się na Kruhel Wielki i Kruhel Mały. Wchodziła  ona w skład parafii katedralnej obrządku łacinskiego w Przemyślu i liczyła 129 wiernych. Od 28 września 1939 roku do czerwca  1941 roku znajdowała się pod okupacją radziecką, następnie od 1941 do lipca 1944 pod okupacją niemiecką. Od sierpnia 1944   roku wróciła do Polski.

    Zamordowani przez bojówkę ukraińskich nacjonalistów 29 września 1939 roku spoczywają w zbiorowej mogile:

  1. Wojtowicz Stanisław leśniczy ur. 1893 - ojciec.

  2. Wojtowicz Adolf ur. 1923 - syn.

Bircza - parafia obrządku łacińskiego Bircza , gmina Bircza, powiat dobromilski, województwo lwowskie (po wojnie powiat przemyski, województwo rzeszowskie). Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1418 roku. Bircza przed wojną posiadała 800 wiernych obrządku łacińskiego. W latach 1939-1941 znajdowała się pod okupacją radziecką , a w latach 1941-1944 pod okupacją niemiecką. Od 1944 roku wchodzi ponownie w skład Państwa Polskiego. Od października 1944 giną w najbliższej okolicy mieszkańcy miasteczka mordowani przez UPA. Powoduje to ,że mieszkańcy gminy na zebraniu 30 VII 1945 roku wybierają delegację do Ministerstwa Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego z prośbą o ochronę. W wyniku tej interwencji miasteczko 6 VIII 1945 otrzymuje garnizon wojskowy , który stanowi sztab 28 Pułku Piechoty z 9 Dywizji. W nocy z 22 na 23 X 1945 r UPA dokonała pierwszego napadu na Birczę. Odparto atak z dużymi stratami własnymi.
28 X 1945 zmieniono garnizon na batalion 17 Dywizji Piechoty. W nocy z 29 na 30 listopada 1945 drugi atak odparty z dużymi stratami . 9 XII 1945 nastąpiła wymiana garnizonu - przybył batalion z 26 Pułku Piechoty 9 Dywizji. W nocy z 6 na 7 I 1946 r nastąpił trzci atak UPA na miasteczko. Obrona "twierdzy Bircza" trwała do 27 VII 1947 r. W dowód uznania za niezłomną walkę w obronie polskości tych ziem miasteczko zostało odznaczone 22 VII 1976 "Krzyżem Grunwaldu".

Na cmentarzu komunalnym w Birczy znajduje się 6 mogił zbiorowych i pojedyncze żołnierzy, którzy zginęli w obronie miasteczka oraz jego cywilnych mieszkańców zamordowanych przez Ukraińską Armię Powstańczą (UPA) .

I . Żołnierze Wojska Polskiego , którzy zginęli w obronie ludności polskiej

  1. Adamski Władysław ur. 1923 zg. 24 VII 1946 .

  2. Babliczek Andrzej zg. 29 XI 1945 .

  3. Banasik Bronisław ur. 1922 zg. 22 X 1945.

  4. Bednarek Stanisław ur. 1924 zg. 4 III 1947.

  5. Bohdanowicz Władysław ur. 1925 zg. 22 X 1945.

  6. Bojanowski Zbigniew ur 1926 zg 5 III 1947.

  7. Botamowski (Bułanowski) Kazimierz. ur. 1923 zg. 22 X 1945.

  8. Cieszko Konstanty ur.1926 zg. 22 X 1945.

  9. Chycak Jan ur. 1926 zg. 22 X 1945.

  10. Deja Jan ur. 1924 zg. 23 X 1945.

  11. Dożdżewicz Julian ur. 1922 zg. 8 X 1945.

  12. Dybalski Aleksander ur. 1924 zg. 24VIII 1946.

  13. Gabrysałowicz Wacław ur. 1925 zg. 24 VIII 1946.

  14. Gaweł Stanisław ur. 1920 zg. 8 X 1945.

  15. Gawolin Kazimierz zg. IV 1946.

  16. Gierek (Cierek) Leon ur.1921 zg. 2 IV 1946.

  17. Hryniewicz Witold ur. 1909 zg 24 X 1945.

  18. Jakielski Mieczysław ur. 1924 zg. 22 X 1945.

  19. Jarmolonek Piotr ur. 1918 zg. 2 X 1945.

  20. Jarzecki Henryk ur. 1923 zg. 24 VII 1946.

  21. Jegier Marian ur. 1923 zg. 24 VII 1946.

  22. Jesionowski Wacław ur. 1922 zg. 23 X 1945.

  23. Kołotko Aleksander ur. 1921 zg. 8 X 1945.

  24. Kozłowski Józef ur. 1922 zg. 2 IV 1946.

  25. Kuchta Konstanty ur. 1910 zg. 22 X 1945.

  26. Kulesza Stanisław ur. 1921 zg. 2 IV 1946.

  27. Kulian Antoni ur. 1926 zg. 17 VII 1946.

  28. Lastówka Stanisław ur. 1924 zg. 11 IX 1945.

  29. Lepczyk Romuald ur 1921 zg. 8 X 1945.

  30. Matuszewski Tadeusz ur. 1925 zg. 4 III 1947.

  31. Mgarenko Piotr ur. 1926 zg. 22 X 1945.

  32. Mika Jan ur. 1922 zg. 24 VII 1946.

  33. Miraszewski Edward ur. 1923 zg. 6 IX 1945.

  34. Mizgier Jerzy ur. 1924 zg. 24 VII 1946.

  35. Mrozek Władysław ur. 1924. zg. 6 IX 1945.

  36. Nowak Bolesław ur. 1924 zg. 22 X 1945.

  37. Pakuła Józef ur. 1922 zg. 4 III 1947.

  38. Piętka Józef ur. 1924 zg. 24 VII 1946.

  39. Pietraś Jan ur. 1924 zg. 22 X 1945.

  40. Pietrzak Henryk ur. 1924 zg. 14 IV 1947.

  41. Polak Stanisław ur. 1906 zg. 22 X 1945.

  42. Purwin Józef ur. 1924 zg. 24 VII 1946.

  43. Robliczek Andrzej ur. 1913 zg. 29 XI 1945.

  44. Rynkiewicz Józef ur. 1923 zg. 24 VII 1946.

  45. Sidor Wacław ur. 1924 zg. 6 IX 1945.

  46. Skaradziński Jan ur.1921 zg. 8 X 1945.

  47. Sokołowski Stefan ur. 1923 zg. 14 IV 1947.

  48. Stanicki Wojciech ur. 1921 zg. 2 IV 1946.

  49. Surma Ireneusz ur. 1924 zg. 11 IX 1945.

  50. Szczepański Kazimierz ur. 1923 zg. 11 IX 1945.

  51. Szpak Piotr ur. 1926 zg. 22 V 1945.

  52. Szpak Tadeusz ur. 1923 zg. 20 V 1945.

  53. Ugarenko Franciszek ur. 1926 zg. 22 X 1945.

  54. Ujma Kazimierz ur. 1922 zg. 2 IV 1946.

  55. Wardak Jan ur. 1925 zg. 24 VII 1946.

  56. Waśkiewicz Olgierd ur. 1908 zg. 8 X 1945.

  57. Węglicki Stefan ur. 1925 zg. 1947.

  58. Wojciechowski Bolesław ur. 1924 zg. 20 V 1946.

  59. Wojciechowski Leon ur. 1924 zg. 8 X 1945.

  60. Wojciechowski Stanisław ur 1923 zg. 24 VII 1946.

  61. Wojciuszkiewicz Józef ur. 1924 zg. 24 VII 1946.

  62. Wojtasiński Władysław ur. 1924 zg. 23 X 1945.

  63. Zach Mieczysław ur. 1923 zg. 11 IX 1945.

  64. Ziała Cezary ur. 1924 zg. 24 VIII 1946.

  65. Nieznany żołnierz zg. 8 XI 1946.

Groby niektórych żołnierzy zostały ekshumowane i przwiezione do miejscowości z których pochodzili np. Robliczka Andrzeja przeniesiono do Przemyśla i pochowano na cmentarzu komunalnym na Zasaniu poza kwaterą żołnierzy z lat 1939-1947. 

II . Cywilni mieszkańcy narodowości polskiej , którzy zginęli podczas walk i napadów

  1. Bartosiewicz Zdzisław ur. 1926 zg. 20 VII 1945.

  2. Baryła Andrzej ur. 1906 zg. 22 XII 1944.

  3. Baryła Wilhelm lat 60 zg. 23 X 1945.

  4. Budnik Stanisław ur. 1923 zg. 8 X 1944.

  5. Cichońska Stanisława ur. 1915 zg. 23 X 1945.

  6. Dobrzański Wilhelm ur. 1904 zg. 28 IX 1944.

  7. Flader Wincenty ur. 1925 zg. 17 III 1945.

  8. Gąska Władysław ur. 1926 zg. 1945. (syn Zofii)

  9. Gąska Zofia ur. 1903 zg. 1945. (matka Władysława)

  10. Harłacz Katarzyna ur. 1908 zg. 1945.

  11. Hutman Jakub ur. 1902 zg. 8 X 1944.

  12. Jarocki Antoni ur. 1901 zg 30 VI 1946.

  13. Jarzec Stanislaw zg. 31 VII 1945.

  14. Kołacz Tadeusz ur. 1923 zg. wiosna 1946.

  15. Kozimor Szczepan (Stefan) ur. 1924 zg. 1 V 1945.

  16. Laszkiewicz Edward ur.1916 zg. 12 VI 1945.

  17. Linczowski Jan ur. 1924 zg. 19 VII 1946.

  18. Nachman Albin ur. 1921 zg. 8 XI 1946.

  19. Pacławski Franciszek ur. 1923 zg. 29 XI 1945.

  20. Pacławski Stanisław ur. 1914 zg. 1946.

  21. Pasławski Władysław zg. VI 1945.

  22. Szelewa Katarzyna ur. 1892 zg. 19 VI 1945.

  23. Trznadel Maria lat 62 zg. 23 X 1945. (matka Tadeusza).

  24. Trznadel Tadeusz ur. 1926 zg. 23 X 1945. (syn Marii)

  25. Turczyk Władysaw zg. 1945.

  26. Wasiewicz Tadeusz ur. 1918 zg. 23 X 1945.

27-29. Nieznani z imienia zginęli 23 X 1945.

30-38. Nieznani z imienia zginęli 30 XI 1945.

39-43. Nieznani z imienia zginęli 7 I 1946.

W przeciwieństwie do grobów wojskowych , które podlegały prawnej ochronie groby osób cywilnych , których było bardzo dużo, gdy zbrakło rodzin by się nimi opiekować , zostały rozkopane , a w ich miejsce dokonano nowych pochówków.


Jarosław - parafia obrządku łacińskiego w Jarosławiu , powiat Jarosław, województwo lwowskie do 1939 r (okręg krakowski w latach 1939-1944), województwo rzeszowskie od 1944 r.  Najstarsza wzmianka o Jarosławiu pochodzi z 1152 roku. Do parafii obrządku łacińskiego przed wojną należało 14 135 wiernych zamieszkujących w mieście .

Na cmentarzu komunalnym - Nowy Cmentarz , ul. Krakowska 25 w kwaterze  Nr 17 znajduje się 5 zbiorowych mogił i 28 pojedynczych, żołnierzy Wojska Polskiego i partyzantów, którzy zginęli w latach 1944-1948. W mogile zbiorowej pochowanych jest 113 osób , wtym 46 niezidentyfikowanych. Wśród zidentyfikowanych jest 57 żołnierzy WP z 26 p.p , którzy zginęli z rąk UPA i 10 partyzantów z AL.  Wsród tych, którzy zginęli w grobach zbiorowych i indywidualnych znajdują się:

I. Żołnierze Wojska Polskiego:

  1. Baliński Stanisław ur. 1926 zg. 21 XI 1945

  2. Berlak Tomasz ur. 1924 zg. 5 VI 1946

  3. Broda (Boroda) Stanisław zg. 30 VI 1947

  4. Ciechoń Zbigniew ur. 1923 zg. 29 VII 1945

  5. Czarnecki Stanisław ur. 1922 zg. 4 II 1946

  6. Dolistowski (Dolisłowski) Ryszard ur. 1924 zg. 22 X 1946 (1947)

  7. Fechner Henryk ur. 1922 zg. 12 III 1946

  8. Fiatkowski Józef ur.1921 zg. 13 VI 1947

  9. Gąsiecki Bolesław ur. 1925 zg. 18 VI 1947

  10. Idziak Marian ur. 1926 zg. 8 II 1948

  11. Karasowski Zenon ur. 1926 zg. 19 XII 1946

  12. Kasprzak Józef ur. 1926 zg. 17 II 1946

  13. Kmiecik Jan ur. 1925 zg. 25 III 1947

  14. Lis Bronisław ur. 1922 zg. 29 VI 1946

  15. Majerowicz Edward ur. 1925 zg. 5 V 1947

  16. Mączyński Henryk ur. 1922 zg. 25 V 1947

  17. Michalski Marian ur. 1925 zg. 22 XII 1946

  18. Mickiewicz Justyn ur. 1924 zg. 23 I 1947

  19. Nakwas Mikołaj ur. 1913 zg. 29 VII 1945

  20. Pełka Stefan ur. 1925 zg. 25 III 1947

  21. Piekarski Ryszard ur. 1923 zg. 13 V 1946

  22. Pietrasik Zbigniew ur. 1925 zg. 25 XI 1946

  23. Rawa Piotr ur. 1923 zg. 12 III 1946

  24. Rondowicz (Rentowicz) Piotr ur. 1904 zg. VII 1945

  25. Sawicz Mikołaj ur. 1912 zg. 18 IV 1945

  26. Sierkowski Władysław ur. 1921 zg. 29 VII 1945

  27. Skwarkowski Władysław ur. 1921 zg. 29 VII 1945

  28. Sochort Tadeusz ur. 1926 zg. 21 XI 1945

  29. Szczuko Stanisaw ur. 1921 zg. 9 X 1946

  30. Szurawski Feliks ur. 1922 zg. 29 VII 1945

  31. Szyszko Stanisław ur. 1920 zg. 15 II 1946

  32. Wolaniak Jan ur. 1920 zg. I 1946

  33. Woszczyło Stanisław ur. 1915 zg. 29 VII 1945

  34. Wójcik Józef zg. 4 II 1946

  35. Zacharczuk Tadeusz ur. 1924 zg. 4 IX 1946

  36. Żytnicki Piotr ur. 1901 zg. 6 X 1945

Poza tą kwaterą są też pochowani:

II. Cywilni mieszkańcy , którzy zginęli z rąk UPA

1. Machała Józef ur. 1914 zg. 6 IX 1946

2 Mareczko Michał ur. 1919 zg. 30 IV 1945


Błozew Górna - parafia obrządku łacińskiego Błozew Górna , gmina Nowe Miasto, powiat dobromilski, województwo lwowskie. Najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z 1390 r. Do parafii należały miejscowości  Błozew Gorna (349 wiernych), Koniów (198 wiernych), Towarnia (178 wiernych) i  Wołcza Dolna (302 wiernych). Wieś w latach 1939-1941 była pod okupacją radziecką , następnie w latach 1941-1944  pod okupacją niemiecką, obecnie znajduje się na Ukrainie.

  1. Zamordowani przez Ukraińską Powstańczą Armię 9 listopada 1943 roku spoczywają w dwóch zbiorowych mogiłach:

I. Rodziny Suchajów z Błozwi Górnej

  1. Suchaj Marcin - organista i kierownik agencji pocztowej ur. 6.11.1889 r - mąż.

  2. Suchaj Ludwika z domu Chocińska ur. 10.03.1895 r - żona.

  3. Grabowska Maria z domu Suchaj ur. 4.02.1919 r - córka.

  4. Grabowska Krystyna ur. 13.04.1940 r - wnuczka.

  5. Suchaj Marian ur. 1912 r - syn.

  6. Suchaj Zofia ur. 1922 r - córka.

  7. Suchaj Anna ur. 1924 r - córka.

  8. Suchaj Eugeniusz ur. 1928 r - syn.

II Rodziny Sychorów z dworu w Wołczy.

  1. Sychora Tadeusz inż. rolnik - mąż.

  2. Sychora Janina z domu Kochanowska - żona.

  3. Sychora Maria - córka.

  4. Sychora Cecylia - córka.

  5. Sychora Bolesław - syn.

  6. Pietraszek Cecylia z Posady Nowomiejskiej - pomoc domowa.
Opracowano na podstawie danych Instytutu Kresów Wschodnich w Przemyślu

FILM 

dokumentujący bestialstwo OUN-UPA